İş hukukunda arabuluculuk süreci İş Mahkemeleri Kanunun yürürlüğe girmesi ile vuku bulmuştur.
İlgili kanun arabuluculuk sürecine başvurulmasını zorunlu kılmış, başvurulmadığı taktirde dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilecektir.
Arabuluculuk kendi içinde 2’ye ayrılmaktadır.
1- Zorunlu Arabuluculuk 2- İhtiyari Arabuluculuk
Biz bu yazımızda Zorunlu Arabuluculuk kapsamına giren davaları ele alıp arabuluculuk sürecini açıklamaya çalışacağız.
ZORUNLU ARABULUCULUK SÜRECİ:
Kanun Koyucu mahkemelerin iş yükünü azaltmak maksadıyla ve hızlı çözüme ulaşılması amacıyla kimi davalarda bu süreci zorunlu hale getirmiştir.
İş Mahkemeleri Kanunu arabuluculuk sürecini dava şartı olarak ele almaktadır.
Dava şartı olarak arabuluculuk
MADDE 3- (1) Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
Kanun lafzından da anlaşılacağı üzere arabuluculuk sürecine başvuru yapmadan direkt dava yoluna gidilemeyecektir. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamadığı taktirde dava yoluna gidilebilecektir.
Başvurular Uyap üzerinden olabildiği gibi adliyede bulunan Arabuluculuk büroları üzerinden de ilgili işlemler gerçekleştirilebilecektir.
İş Davalarında Arabuluculuk Süresi:
Öncelikle belirtmek gerekir ki; işbu davanın konusuna göre süre değişkenlik göstermektedir. Alacak davaları için 5 yıllık zamanaşımı süresi mevcuttur. Ancak İşe iade davalarında istisna vardır. Söz konusu süre İş sözleşmesinin feshedildiğine ilişkin bildirimin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabuluculuğa başvurulması gerekir. İlgili süre hak düşürücü olup kanunda belirtilen zaman aralıkları içinde yapılmadığı taktirde bu haktan mahrum kalınacaktır.
YETKİLİ ARABULUCULUK BÜROSU:
İş Mahkemeleri Kanunun 3. Maddesinin 5. Fıkrası uyarınca;
(5) Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılır.
ARABULUCULUK BÜROSU YOK İSE NE YAPILIR?
Arabuluculuk Bürosu kurulmayan yerlerde görevlendirilen Sulh Hukuk Mahkemesi Yazı İşleri Müdürlüğüne yapılır.
Zorunlu Arabuluculuk Davaları:
- Kıdem tazminatı davaları
- İhbar Tazminatı davaları
- Yıllık İzin/Ücret Alacağına İlişkin Davalar
- İşe İade Davaları
- Fazla Çalışma Ücretinden Doğan Davalar
- UBGT(Ulusal Bayram Genel Tatil) Ücretinden Doğan Davalar
- İşçi Ve işveren Arasındaki Hakaret
- Yol/Yemek/Prim/İkramiye/Boşta Geçen Süre ‘den Kaynaklanan Davalar
- İşe Başlatmamadan kaynaklanan davalarda
- Sendikal Tazminat Davaları
Ve benzeri olmak üzere yukarıda belirttiğimiz davalar Zorunlu Arabuluculuk kapsamında olan davalar arasındadır.
Arabuluculuk Görüşme Süreci:
Başvuru sürecinin ardından, atanan arabulucu taraflarla varsa vekilleri ile iletişime geçerek uygun tarih ve saatte toplantı belirlenir. Bu görüşmelerde gizlilik önemlidir. Toplantıya taraflar veya eğer avukatları varsa bu kişiler iştirak edecektir.
İlgili süreç arabulucu atandıktan sonra ortalama 3 hafta içinde sonuçlanmaktadır. Bu durum zorunlu hallerde maksimum bir hafta daha uzayarak sonuçlanmaktadır.
Toplantı sayısı bir kere olmak zorunda olmayıp, birden fazla toplantı gerçekleşebilmektedir.
Burada önemli bir husus mevcuttur ki; Taraflardan biri ilk toplantıya mazeret sunmaksızın katılmazsa, katılmayan taraf yargılama sonucu ne olursa olsun yargılama giderlerinin tümünden sorumlu olacaktır.
Bu görüşmelerin sonunda taraflar anlaştığı taktirde; Anlaşma tutanağı
Taraflar Anlaşamadığı taktirde; Anlaşamama Tutanağı düzenlenecektir.
Anlaşma Sağlandığı Taktirde;
Arabuluculuk tutanağı tutulup, bu tutanağın üzerine taraflar veya avukatları imzalarını atacaklardır. Tutanak ilam niteliğine haiz olmuştur. Bu durum sonucunda Yetkili Sulh Hukuk Mahkemesinden İcra Edilebilirlik şerhi alınabilecektir. Eğer karşı taraf arabuluculuk sonucu anlaşılan hükümlere uymadığı taktirde, uymayan tarafa karşı ilamlı icra takibi başlatılacaktır.
Açıldığı taktirde dava usulden reddedilecektir.
Anlaşma Sağlanamadığı Taktirde;
Anlaşamama tutanağı tutulacaktır. Taraflar veya varsa Avukatlar imzalarını atacaktır. Bu tutanak sonrası dava açılabilecektir. Dava açacak taraf dava dilekçesine Anlaşamama Tutanağını da ekleyecektir.
Burada önemli bir nokta olarak belirtmek gerekir ki; Eğer dava dilekçesine arabuluculuk son tutanağı eklenmediği taktirde dava usulden reddedilebilecektir.
Son tutanağın düzenlenmesinden itibaren ücret alacakları için 5 yıl içinde, işe iade için iki hafta içinde yetkili İş Mahkemesinde dava açılmalıdır.